کوچه ثروتمندان تهران اینجاست
به گزارش وبلاگ ایرانزمین، هرروز صدها تن موادغذایی از مغازه های اطراف میدان محمدیه به منطقه ها مختلف تهران و شهرهای دیگر منتقل می گردد. تقریباً تمامی خانه هایی هم که در کوچه های اطراف این میدان قرار دارند، به انبار موادغذایی تبدیل شده اند که روزگاری، سکونتگاه پولدارهای مرکز بودند؛ مثل کوچه صد تومانی ها.
وبلاگ ایرانزمین- ابوذر چهل امیرانی: ناصرالدین شاه که ارگ سلطانی خود را بازسازی کرد، دستور داد در بناهای اطراف آن هم افراد متمول ساکن شوند چون معتقد بود نباید تفاوت فاحشی بین ارگ و ساختمان های اطرافش وجود داشته باشد.
قصه های خواندنی تهران را اینجا ببینید
دستور ناصرالدین شاه سبب شکل گیری کوچه هایی مثل حاجی ها و صد تومانی ها در تهران شد که اشراف و رجال، بعلاوه تاجران و بازرگان های صاحب نام در آنها اقدام به خانه سازی کردند.
در کوچه حاجی ها که یکی از کوچه های معروف محله عودلاجان بود، افراد پولدار ساکن شدند. همه آنها حاجی نبودند، اما تاجر و رجالی بودند که به دلیل تمکن مالی بالا می توانستند به سفر حج بروند. در قدیم نیز رفتن به مکه کار سختی بود و هزینه زیادی داشت؛ سفری که 2- 3سال طول می کشید و فقط پولدارها می توانستند با اسب و شتر به این سفر بروند.
عودلاجان؛ محله پولدارها
نصرالله حدادی تهران شناس درباره محله عودلاجان، به عنوان محله پولدارهای تهران می گوید: برای استنباط اینکه در چه محله ای پولدارها زندگی می کردند، فقط کافی است کوچه های صد تومنی ها و حاجی ها و گذر پامنار و حتی خانه افرادی که جزو پولدارهای تهران بودند را روی نقشه تهران قدیم پیدا کنیم. آن وقت متوجه خواهیم شد که همه این کوچه ها و بخشی از گذرها که به بازار ختم می شدند، در محله عودلاجان قرار گرفته بودند. عودلاجان در دوره قاجار جزء منطقه ها اعیان نشین مرکز به شمار می رفت. مجموعه کاخ گلستان، گذر پامنار، کوچه صد تومنی ها، کوچه حاجی ها و... در محله عودلاجان واقع شده و افرادی مثل قوام الدوله، نصرالدوله، مدرس، مؤتمن الاطباء، امین نظام، عزت الدوله، ملک الشعرا و نام های آشنای دیگری از عصر قاجار بودند که با این محله پیوند خورده اند.
آنها معنی گرسنگی را نمی فهمیدند
کوچه صدتومانی ها یا کوچه تخت پل که سال هاست به شهید محمد بختیاری تغییرنام داده، از دیگر معابری بود که پولدارها در آن زندگی می کردند. درباره دلیل نامگذاری این کوچه 3روایت وجود دارد؛ نخست اینکه این کوچه در زمان قاجار محل زندگی تاجران بازار بوده که سرمایه هر کدام از آنها صد تومان بود که آن موقع سرمایه زیادی به حساب می آمد. روایت دوم این است که خانه های این کوچه چنان اشرافی و پرزرق و برق ساخته شده بود که ارزش هر کدام به صد تومان می رسید. نظر سوم که مرحوم جعفر شهری در کتاب طهران قدیم هم به آن اشاره نموده، سکونت یک تاجر در این کوچه بوده که سرمایه اش در زمان قاجار صد تومان بوده است. البته بعدها تاجران دیگری در این کوچه ساکن شدند و اینجا به سکونتگاه ثروتمندان تبدیل شد.
درباره نامگذاری این کوچه به تخت پل هم گفته می گردد پلی در ابتدای این کوچه روی جوی بزرگ آن که در خیابان خیام روان بود، قرار داده شد و مدت کوتاهی به این نام معروف شد.
رحمت عمولی یکی از ساکنان قدیمی محله می گوید: در این کوچه خانه های یک طبقه و اعیانی وجود داشت که آجری بودند و حیاط بزرگی داشتند. دورتادور حیاط، اتاق هایی وجود داشت که با در به همدیگر راه داشتند. زیرزمین خانه ها هم همین طور بود و به همدیگر متصل بودند.
به گفته او، خانه های این کوچه بین 800 تا 2500 متر مربع مساحت داشتند و در هر خانه، اصطبل کوچکی برای نگه داری اسب و قاطر ساکنان خانه وجود داشت.
حمیدرضا حسین خانی هم به نقل از پدربزرگش می گوید: ابتدای کوچه طاق کوچکی وجود داشت و سراسر کوچه و حیاط خانه ها پر از درخت های اقاقیا، سیب و خرمالو بود. بیشتر اهالی این کوچه، تاجرهای بازار بودند که با پای پیاده یا سوار بر الاغ و اسب به بازار می رفتند و حساب های خود را از مغازه دارها می گرفتند.
او ادامه می دهد: بین مردم ضرب المثل شده بود که هر کسی پول زیادی داشت و در خانه های اشرافی زندگی می کرد، می گفتند فلانی اهل کوچه صدتومانی است.
بی شک چنین افرادی معنی فقر را نمی فهمیدند؛ همانطور که جعفر شهری در کتاب شکر تلخ شرح داده که با وجود قحطی در تهران، اهالی کوچه حاجی ها با تماشا گرسنگی مردم که در خوردن سگ ها و گربه ها هم ابایی نداشتند، تعجب می کردند.
سکونت کالا به جای انسان در خانه ها
کوچه صدتومانی ها، کمی بالاتر از میدان محمدیه، درست همجوار با بازار تهران قرار گرفته است. کوچه ای باریک و بلند، همجوار با بازار دروازه نو که حالا تغییر چهره داده و دیگر خبری از سکونت تاجران سرمایه دار در آن نیست. خانه های ویلایی به آپارتمان تبدیل شده اند و در بیشتر خانه ها کالا و موادغذایی مغازه دارها نگه داری می گردد.
گفته می گردد آخرین خانه قدیمی این کوچه پاییز سال1396 تخریب شد تا در آن چند ملک ساخته گردد. این خانه ها معماری خاصی داشتند و دارای کاشیکاری های بی نظیر، آینه کاری های هنرمندانه و نقاشی های خارق العاده بودند.
منبع: همشهری آنلاین